قرآن و نظریه تأثیر متقابل اعمال

بررسى صحّت و سقم نظریه تأثیر متقابل فردى و اجتماعى اعمال ناشایسته و شایسته از دیدگاه قرآن است. ذهن انسان در فراز و نشیب‌هاى زندگى با این سؤال مهم روبرو است که آیا اعمال خوب و بد انسان در زندگى آینده او نقش به سزا دارد یا خیر؟ نویسنده براى پاسخ به این سؤال به سراغ قرآن رفته و پس از آمارگیرى و تقسیم‌بندى آیات اعمال در قرآن به اعمال صالح - 78 مورد - و اعمال طالح - 122 مورد - ، به بررسى آیات پیامد اعمال در چهار دسته صالح، طالح، فردى و اجتماعى پرداخته است. در تأثیر متقابل فردى اعمال ناشایسته به »تکبّر = روگردانى از آیات و محرومیّت از تشخیص صحیح«، »حیله شرعى = بوزینه صفتى«، »خدعه زدن = نیرنگ خوردن و زیان شخصى«، »مکر = مواجهه با مکر برتر« و »شرک = افترا و رُعب« و در تأثیر متقابل اجتماعى کارهاى ناشایسته به »ایمان ناقص = دچار شدن به ذلّت و زبونى« و در تأثیر متقابل فردى کارهاى شایسته به »صدقه = دفع‌بلا« و در تأثیر متقابل اجتماعى کارهاى شایسته به »جهاد = محو فتنه« اشاره کرده است. در پایان نیز نتیجه حاصل از این تحقیق را به عنوان یک قانون قرآنى مطرح مى‌سازد که براساس آن، آشنایى انسان نسبت به روابط ثابت بین اعمال و پیامد آنها سبب بسط فعالیّت‌هاى بعدى او مى‌شود و او را آماده مى‌سازد تا با پیش‌بینى پیامد اعمال خود و دیگران و با گوشزد کردن نتایج خوب یا بد عمل، آنها را به سوى فعالیت درست راهنمایى کند و در تصحیح انگیزه‌ها سهمى بزرگ را ایفا کند.